Í vefsjánni eru sýndir vegir sem teknir hafa verið inn í tillögu sveitarstjórnar Þingeyjarsveitar um vegi í náttúru Íslands.

Fyrirvari sveitarstjórnar

Sveitarstjórn Þingeyjarsveitar er skylt, skv. 32. gr. laga um náttúruvernd nr. 90/2013, að samþykkja skrá yfir vegi í náttúru Íslands samhliða afgreiðslu aðalskipulags og kynna tillögu þar um fyrir hagsmunaaðilum sem tilgreindir eru í lagagreininni. Undirbúningur og setning þessarar vegaskrár teljast ekki til stjórnvaldsákvarðana sem eru kæranlegar til æðra stjórnvalds. Um er að ræða málsmeðferð við setningu stjórnvaldsfyrirmæla og þá gilda hvorki kæruheimildir stjórnsýslulaga né náttúruverndarlaga. Einnig er ljóst að ákvörðun um það hvort vegur er á vegaskránni eða ekki telst ekki vera skipulagsákvörðun, enda er vegaskráin ekki hluti af aðalskipulagi.

Sveitarstjórn telur að sér sé ókleift að setja fram marktæka tillögu um vegi í náttúru Íslands innan Þingeyjarsveitar af eftirtöldum ástæðum:

Nær allt land innan sveitarfélagsmarka er ýmist í einkaeign, á þjóðlendu eða innan Vatnajökulsþjóðgarðs.

• Ef fram koma ábendingar frá landeigendum um að vegir skuli vera opnir eða lokaðir getur sveitarstjórn ekki gengið úr skugga um það að slík ábending sé sett fram í réttmætu umboði allra eigenda. Sveitarstjórn telur sig ekki geta gengið gegn vilja landeigenda í þessum efnum.
• Í stjórnunar- og verndaráætlun Vatnajökulsþjóðgarðs eru nefndir í texta vegir sem eru opnir fyrir umferð, sumir með skilyrðum, en veglína er ekki fastákveðin vegna breytileika í náttúrunni. Sveitarstjórn getur ekki lagt fram nein önnur gögn um vegi innan þjóðgarðsins en þau sem samræmast stjórnunar- og verndaráætlun og gögn um þá hljóta að koma frá þjóðgarðinum. Þjóðgarðurinn þarf þá að útvega sveitarfélaginu þessi gögn, í andstöðu við þá nálgun sem viðhöfð hefur verið, vegna breytileika náttúrunnar. Allstór landsvæði hafa nýlega verið tekin inn í þjóðgarðinn og þar liggur viðauki við stjórnunar- og verndaráætlun ekki fyrir og þess vegna getur hvorki sveitarstjórn né stjórn þjóðgarðsins tilgreint þá vegi sem skuli fara inn á vegaskrá.
• Forsætisráðuneytið hefur gefið til kynna að það vilji að ákvörðun um vegi í vegaskrá innan þjóðlendna sé hjá sveitarstjórn en þá þarf að hafa í huga að til þess að komast á vegi innan þjóðlendna þarf oftast að aka fyrst eftir vegum á einkalöndum eða innan Vatnajökulsþjóðgarðs. Þar með er slík ákvörðun undir sömu sökina seld og getið er um hér á undan.

Fram hefur komið hjá Landsneti að það telji sig ekki geta stuðst nægilega við almenna undanþágu til aksturs utan vega vegna starfa sinna skv. 31. gr. laga um náttúruvernd. Fyrirtækið hefur því komið á framfæri við sveitarstjórn vegum sem það telur að þurfi að vera á vegaskrá. Sveitarstjórn telur sig ekki geta tekið fram fyrir hendur á Landsneti og færir því vegi sem fyrirtækið tilgreinir inn í vegaskrána án athugasemda og telur sig þar með heldur ekki geta orðið við athugasemdum annarra um þessa vegi, sem fram kunna að koma. Sveitarstjórn telur sig heldur ekki hafa leiðbeiningaskyldu gagnvart Landsneti um nákvæmni eða annan frágang gagna um vegi sem fyrirtækið leggur fram.

Sveitarstjórn setur aðeins á vegaskrá þá vegi og hluta af vegum sem eru innan staðarmarka sveitarfélagsins. Þegar vegir liggja að hluta innan Þingeyjarsveitar og að hluta innan marka annarra sveitarfélaga getur sveitarstjórn ekkert sagt til um hvaða afstöðu nágrannasveitarfélög munu taka til þeirra veghluta sem liggja utan marka Þingeyjarsveitar.

Sveitarstjórn getur ekki ábyrgst að veglína sé alls staðar hnituð með innan við +/- 5 metra nákvæmni enda getur veglína færst til af náttúrulegum ástæðum langt út fyrir þau mörk, t.d. vegna rofs í landi eða vegna náttúruverndaraðgerða.

Sveitarstjórn telur að málsmeðferð breytinga á vegaskrá sé illframkvæmanleg. Breytingar gætu verið nauðsynlegar vegna breyttrar veglínu eða breyttra takmarkana á umferð og þær kann að þurfa að gera hratt. Fyrirskrifuð málsmeðferð felur það í sér að breytingar á vegaskrá gerist samhliða breytingum á aðalskipulagi sem geta verið mjög stopular og taka oftast marga mánuði. Vegaskrá er ótengd aðalskipulagi að öðru leyti og mjög óheppilegt að spyrða þetta tvennt saman.

Af ofangreindum ástæðum er tillaga um vegaskrá í samræmi við 32. gr. laga um náttúruvernd lögð fram til málamynda. Sveitarstjórn lýsir því yfir að hún sé ábyrgðarlaus af réttaráhrifum vegaskrárinnar.